گام سوم ایران، روسیه و ترکیه برای پایان تروریسم در سوریه

به گزارش ایرنا، فردا(جمعه 16 شهریورماه) رئیسان جمهوری سه کشور ایران، ترکیه و روسیه گردهم می آیند تا به تبادل نظر درباره تحولات و آینده سوریه، مبارزه با تروریسم در خاورمیانه و در نهایت روابط دوجانبه و سه جانبه بپردازند.

این سومین نشست سران سه کشور است که قرار بود در شهر تبریز انجام شود اما در روزهای پایانی، تهران به عنوان مکان برگزاری آن انتخاب شد. نشست تهران اما نخستین دور مذاکرات رئیسان جمهوری ایران، ترکیه و روسیه نیست.

حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان پیش از این در آذرماه سال 96 در شهر سوچی روسیه با محوریت صلح در سوریه گردهم آمدند.

نشست دوم به میزبانی آنکارا در 15 فروردین ماه امسال به ارزیابی تازه ترین تحولات میدانی سوریه و رایزنی های سه جانبه درباره مسائل بین المللی و منطقه ای برگزار شد.

اکنون گام سوم این مذاکرات در حالی برداشته می شود که بسیاری از تحلیلگران منطقه ای و فرامنطقه ای، ایران را مهمترین بازیگر تحولات سوریه می دانند و سیاست های تهران در سوریه را کانون توجه خود قرار می دهند.

• مروری بر بحران سوریه 

از ژانویه 2011 میلادی (بهمن 1389 شمسی) سوریه به عنوان یکی از مهمترین و با ثبات ترین کشورهای خاورمیانه متاثر از تلاطمات بهار عربی، آشفتگی های فراوانی تجربه کرد که نتیجه شوم آن کشته شدن صدها هزار سوری و آورگی میلیون ها نفر از شهروندان این کشور در نقاط مختلف جهان بود. فارغ از دلایل شکل گیری شرایط خزان زده سوریه در بهار عربی خاورمیانه، این آشفتگی و آلودگی سیاسی و نظامی در داخل کشور، بسیاری از قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای را به شکار منابع سوریه متمایل کرد.

ایران به عنوان متحد نخست بشار اسد رئیس جمهوری سوریه، کوشید به شیوه های مختلف، به پایان این تراژدی انسانی یاری رساند.
هر کدام از این سه کشور کوشیدند تا تراژدی که با دخالت تکفیری ها و تروریست ها روز به روز مرزهای انسانیت را در می نوردید و جهان را شگفت زده می کرد، پایان پذیرد.

همزمان با شکل گیری تحولات تازه میدانی در سوریه که به پیروزی های نظام این کشور و متحدانش منجر شد در کنار اوج گیری بحران انسانی، نشست های مختلفی در گوشه و کنار جهان با هدف کاهش آلام مردمان سوریه شکل گرفت که نشست شهر آستانه قزاقستان مهمترین آن بود.

نشست های چندگانه سال گذشته با پررنگ شدن حضور ایران و ترکیه، در پروسه ای قرار گرفته است که هدف نهایی آن حل بحران سوریه از طریق گفت‌وگو های سوری-سوری دولت و معارضان و تدوین قانون اساسی جدید سوریه خواهد بود.
این روند با برقراری آتش‌بس‌های منطقه ای و کوتاه مدت و بلندمدت در بخش های مختلف سوریه آغاز شده است و اکنون در مسیر حل دیپلماتیک بحران حرکت می‌کند.

نشست های سوچی، آنکارا و تهران نیز در راستای حفظ و پیاده سازی دستاوردها و توافق های کنفرانس های چندگانه آستانه بوده و سه کشور، ضامن اجرای توافق های نشست های قزاقستان هستند.

پیش از برگزاری این نشست ها در سطح سران، کارشناسان ارشد و وزیران خارجه ایران، روسیه و ترکیه با یکدیگر درباره چگونگی ادامه روند نشست‌های آستانه رایزنی کرده و زمینه را برای برگزاری اجلاس سران سه کشور در ارتباط با این موضوع فراهم می کنند.

•  اهمیت نشست تهران

همزمان با آغاز بحران داخلی در سوریه، ایران به عنوان شریک استراتژیک این کشور، در حفظ نظام قانونی سوریه کوشید؛ هرچند به مذاق بسیاری از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای خوش نیامد و محور عبری-عربی-آمریکایی برای بیرون راندن ایران از معادلات سوریه و خاورمیانه، ازهیچ تلاشی فروگذار نکردند.

شرایط پیچیده در خاورمیانه موضوعی نبود که آمریکا و متحدان منطقه ای او، بتوانند به آسانی و تنهایی آن را حل کنند. همزمان با رشد قارچ گونه داعش در عراق و سوریه و حتی بخش هایی از ترکیه، «هل من مبارز»طلبی های آمریکا و دیگر متحدان ائتلاف، نتوانست هیولای هفت سر داعش را مهار کند و مشکی پوشان نقاب دار، هر روز بیشتر مقابل دوربین جنایت کردند.

سیل آورگان سوری و عراقی رهسپار اروپا و آمریکا، آلارم های شدیدی از بحران برای مقام های اروپا و آمریکا ارسال کرد و سبب شد؛ آنها برای حل چنین بحران هایی نیازمند تهران بودند، زیرا ایران در خاورمیانه حقیقت پررنگی است که با هیچ ائتلاف و اتحادی نتوانستند آن را کم رنگ سازند.

حقیقتی که دولت باراک اوباما تا اندازه ای موفق به درک آن شد و شاید یکی از مهمترین دلایل توافق با ایران، چرخش موازنه قدرت به نفع ایران در منطقه بود. ایران با شناخت دقیق و آشنایی کامل بر منطقه و با تکیه بر توان خود، توانست در مسیر نابودی داعش و گروه های تروریستی گام های بزرگی بردارد. مجموع این موفقیت ها همان دست بالایی بود که جهان از ایران سراغ داشت و در همه مذاکرات آستانه، ژنو، سوچی و آنکارا توانست حضور مستمر و موثری داشته باشد.

نشست سه جانبه تهران نیز به نوعی تداوم پررنگ همان دست بالا، در دورانی است که ترامپ می کوشد ایران را بار دیگر به سوی انزوای جهانی هدایت کند و نقش آفرینی او را در تحولات منطقه نادیده بگیرد.

میزبانی تهران از پوتین و اردوغان در چنین شرایطی توانسته است رشته توهمات ترامپ را درباره ایران پاره کند و این واقعیت بار دیگر به تاجر کاخ سفید یادآور شود که ایران، گرچه در شرایط اقتصادی و تحریم های غیرانسانی آمریکا قرار دارد اما همچنان در جمع بازیگران منطقه ای بحران سوریه، «سوپراستار» است.

جمهوری اسلامی ایران همچنان در خط مقدم نبرد با تروریسم قرار دارد و اکنون تحلیلگران واقع بین و واقع گرای جهانی به این نقطه از اشتراک رسیده اند که قطار فرسوده درگیری های داخلی در سوریه، برای رسیدن به ایستگاه صلح باید از تهران عبور کند و شاید آن پایان صلح در پایتخت ایران رقم خورد.

•  گفت وگوهای دوجانبه بستر تعمیق مناسبات

گرچه مهمترین هدف نشست تهران پیشبرد فرآیند صلح و گفت‌وگو در سوریه و تضمین توافق های آستانه است اما گردهمایی رئیسان جمهوری سه کشوری که به نوعی و با درجه ای مشخص، مورد غضب آمریکا قرار گرفته اند، می تواند راهبردی و در راستای نادیده انگاری این خصم باشد.

گفت وگوهای دوجانبه با ترکیه به عنوان یکی از مهمترین شرکای تجاری و فرهنگی ایران، تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی را در پی خواهد داشت به ویژه آن که امنیت مرزهای مشترک همواره از دغدغه های هر دو کشور بوده است.
از سوی دیگر، هر دو کشور ترکیه و ایران در ماه های گذشته قربانی جنگ اقتصادی سختی هستند که افزایش پرشتاب نرخ ارز یکی از نشان های آن است. حل چنین بحرانی، شاید به خارج کردن دلار از چرخه تبادلات تجاری میان دو کشور انجامد و خود گام مهمی در عبور از تله های تحریمی ترامپ است.

حضور رئیس جمهوری روسیه در تهران نیز با توجه به تحولات میدانی سوریه و واقعیت حضوری رژیم صهیونیستی، اهمیتی دو چندان می یابد. پوتین در این سفر یک روزه خواهد کوشید درباره آینده بازسازی سوریه با ایران به توافق های تازه ای دست یابد.